Kinderen met autisme vijf keer vaker gepest

📊 Hoe vaak komt het voor?

In het boek ‘Als alle breinen leren’ van Saskia Schepers zegt Sylvia Hasper van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) dat maar liefst 75% van de kinderen met autisme wordt gepest. Als je dit vergelijkt met het gemiddelde dan hebben kinderen met autisme bijna 5 keer meer kans om slachtoffer van pesten te zijn dan hun niet-autistische klasgenoten.

Kijken we naar de gemiddelde cijfers in Nederland In het regulier basisonderwijs dan geeft 19% van de leerlingen aan dat ze gepest worden (School & Veiligheid, “De Staat van het Onderwijs 2025”). In het voortgezet onderwijs ligt dat percentage iets lager (10%), maar ook daar is sprake van een toename.

Internationaal zien we een vergelijkbaar beeld. In de Verenigde Staten toonde de National Survey of Children’s Health (2019-2020) dat kinderen en jongeren met matige tot ernstige vormen van autisme ruim 5 keer meer kans hebben om slachtoffer van pesten te zijn dan hun niet-autistische klasgenoten. Organisaties als Autism Speaks melden dat meer dan 60% van kinderen en jongeren met autisme in hun jeugd of schoolleven te maken krijgt met pesten of pestgedrag.

Deze cijfers zijn geen droge statistieken. Achter elk getal gaat een kind schuil dat ’s avonds huilend in bed ligt, eenzaam is en zich afvraagt waarom hij er niet gewoon bij mag horen. En even zoveel ouders die worstelen met angst en machteloosheid. Het is verschrikkelijk om je kind zo te zien worstelen.

💔 De impact op een kinderleven

Pesten heeft grote gevolgen:

• Een kind gaat twijfelen aan zichzelf. “Ben ik fout?” “Ben ik raar?” Dan begint het innerlijk verlies van zelfvertrouwen. Een kind durft minder zichzelf te zijn, probeert te verbergen wat anders is.
• Emoties kunnen te groot worden: angst, verdriet, soms woede. Het kind raakt uitgeput van de spanning. Soms leidt dit ook tot fysieke klachten: hoofdpijn, buikpijn, slecht slapen.

• Het sociale leven lijdt. Vriendschappen worden steeds lastiger. Omdat vertrouwen geschaad raakt, trekken kinderen zich terug of hebben ze moeite om aan te sluiten bij anderen.
• Schoolprestaties lijden eronder. School wordt een plek van overleven, niet van leren. Kinderen die gepest worden verzuimen vaker school of hebben last van concentratieverlies. De angst om naar school te gaan kan zó groot worden dat schooldagen of sociale momenten gemeden worden.
• Kinderen met autisme die gepest worden komen daarnaast vaak in een vicieuze cirkel terecht waar het gepest worden hun autistische kenmerken vergroot en ze daardoor nog meer gepest worden.
  
  

🧠 Waarom gebeurt pesten vaker bij kinderen in een lagere gehechtheidsfase?

De Loekemeijermethode gaat ervan uit dat kinderen met autisme dezelfde gehechtheidsfasen doorlopen als andere kinderen, maar vaak met een achterstand, of dat ontwikkeling stagneert in wat we een “lagere” gehechtheidsfase noemen. Ik geloof dat deze kenmerken van een lagere gehechtheidsfase vaak een rol spelen:

• Niet aanvoelen van subtiele signalen
  Een kind of jongere in een lagere ontwikkelingsfase van de gehechtheid heeft moeite om subtiele sociale signalen te begrijpen. Een grapje met dubbele bodem, een plotselinge toon in de stem of een non-verbale hint — het gaat vaak langs hem heen en dat maakt dat de pester het “makkelijker” heeft.
  
  
• Nog geen onderscheid tussen goed en kwaad
  Een kind in een lage ontwikkelingsfase van de gehechtheid kan iemands goede of slechte bedoelingen nog niet aanvoelen. Hij heeft niet door dat iemand kwaad in de zin heeft waardoor zijn vertrouwen en eerlijkheid wordt geschaad.
  
  
• Emotie regulatie is nog niet goed ontwikkeld
  Als er spanning opbouwt — zelfs kleine prikkels, onzekerheden, veranderingen — dan kan hij snel in een staat van overprikkeling komen. Daardoor reageren ze soms op manieren die anderen “raar” vinden, maar voor hen zijn het vaak reflexen om zichzelf te beschermen.
  
  
• Vertrouwen en veiligheid
  Vertrouwen is kwetsbaar. Als eerdere keren dat hij iets vertelde of iets “anders” deed, geen begrip of steun opleverden, trekt hij zich sneller terug. In plaats van te delen wat pijn doet, zwijgt hij uit bescherming.
  
  

🌱 Wat kunnen ouders doen?

Als ouder kun je veel betekenen. Hier zijn praktische suggesties:

1. Luister en observeer
   Let op signalen: verandering in slaap, plotseling stil zijn, vermijdingsgedrag, fysieke klachten. Vraag vaker hoe het was op school. Niet alleen over huiswerk, maar ook over vriendjes, school en onzekerheden.

1. Praat met school en omgeving
   Informeer leerkrachten, mentor of zorgcoördinator over wat je kind nodig heeft qua veiligheid en verbinding. Deel voorbeelden van gedrag — wat werkt en wat werkt niet.

3. Creëer veilige momenten thuis
   Momenten van nabijheid, erkenning en begrip. Momenten zonder oordeel, waarin gevoelens mogen zijn, waarin luisteren belangrijker is dan oplossingen. Zorg dat het kind zich thuis veilig voelt en zijn gevoelens er mogen zijn. Dan zal hij ook eerder aangeven als er iets is.
4. Bied extra ondersteuning
   Herken wanneer het kind ondersteuning nodig heeft vóórdat emoties oplopen. Wacht niet af tot pesterijen zichtbaar worden, maar begeleid eerder in sociale interacties en biedt emotionele veiligheid en voorspelbaarheid.

5. Gebruik visuele hulpmiddelen
   Gebruik visuele hulpmiddelen waarmee je kind kan aangeven hoe hij zich voelt — bijvoorbeeld kaartjes, kleuren, symbolen — zodat school & thuis beter kunnen reageren vóórdat escalatie optreedt.
6. Ondersteun je eigen veerkracht
   Zorg ook goed voor jezelf als ouder: praat met anderen die je begrijpen (bijvoorbeeld bij Mama Vita). Soms helpt het al om je eigen gevoelens te delen, te erkennen dat het zwaar is. Jouw rust en verbinding maakt verschil voor je kind.
   
   

🤝 Oproep

Laten we in deze Week tegen Pesten niet alleen denken aan wat kinderen met autisme meemaken, maar ook wat wij als gemeenschap kunnen doen: meer naar elkaar omzien, luisteren, en verbinding bieden. Want kinderen met autisme verdienen plekken waar ze zich gezien, gehoord en veilig voelen. It takes a village...

Wil je meedenken, een idee delen of jouw ervaring vertellen? Je verhaal kan voor een ander het verschil maken.

Ik hoop dat dit blog bijdraagt aan meer bewustzijn, verbinding én actie. Samen kunnen we ervoor zorgen dat pesten minder kans krijgt — en veiligheid, begrip en groei meer ruimte krijgen.

Meer informatie over pesten vind je op de website van Stichting Stop Pesten Nu, hét expertise-, informatie en kenniscentrum Pesten & Online Pesten.


Ben je nieuwsgierig naar de Loekemeijermethode en wil je weten wat het in jouw gezin kan betekenen? Neem dan gerust contact met mij op. Ik help je graag verder.

Op maandagavond 24 november geef ik weer een lezing. Deze keer voor Praat Lokaal Autisme in de bibliotheek in Mijdrecht.
Voor meer informatie, neem contact met mij op.